 |
| ئیمامی شافعی. |
بیروباوەڕی ئیمامی شافعی (محمدی کوڕی إدریس ـی الشافعي)
عن عبدالرحمن بن أبي حاتم الرازي، عن أبي شعيب وأبي ثور، عن أبي عبدالله محمد بن إدريس الشافعي رضي الله عنه قال:
لە عبدالرحمن ـی کوڕی أبي حاتم الرازي ـەوە و ئەویش لە أبي شعيب و أبي ثور ـەوە و ئەوانیش لە أبي عبدالله محمد ـی کوڕی ئیدریس ـی شافعی ـیەوە (الله لێی رازی بێت) وتی:
القول في السنة التي أنا عليها، ورأيت أصحابنا عليها أصحاب الحديث الذين رأيتهم فأخذت عنهم، مثل سفيان بن عيينة، ومالك و غيرهما:
دەربارەی ئەو سوننەتەی (بیروباوەڕەی) کە من لەسەریم، وە بینیومە هاوەڵانمان لەسەرین هاوەڵانی فەرموودە ئەوانەی عیلمم لێ وەرگرتوون وەکو سفیان ـی کوڕی عیینة و مالك و بێجگە لەوانیش ئەمە بیروباوەڕیان بوو:
- الإقرار بشهادة أن لا إله إلا الله، وأن محمدا رسول الله.[داننان بەشایەتیدان بەوەی کە هیچ پەرستراوێک نییە بەحەق شایەنی پەرستن بێت تەنها الله نەبێت، وە محمد ـیش (صلی الله عليه وسلم) نێردراوی الله ـیە].
- وأشهد أن الجنة والنار حق.[وە شایەتی دەدەم بەوەی کە بەهەشت و ئاگر (جەهەننەم) حەقن].
- وأن الساعة لا ريب فيها.[وە هاتنی قیامەت هیچ گومانێکی تێدانییە].
- وأن الله يبعث من في القبور.[وە الله تعالی ئەوانە زیندوودەکاتەوە کە لەنێو گۆڕەکاندان واتە مردووەکان].
- وأؤمن بجميع ما جاءت به الأنبياء صلوات الله عليهم.[وە ئیمان دەهێنم بەهەموو ئەوەی پێغەمبەران پێی هاتوون (صەلات و سەلامی الله لەهەموویان بێت)].
- وأعقد قلبي على ما ظهر من لساني ولا أشك في إيماني.[وە دڵم جێگیر و دامەزراو دەکەم لەسەر ئەوەی لە زمانم دەردەچێت (بەزمانم دەیلێم) و هیچ دوودڵیەکم نییە لە ئیمانی خۆم].
- ولا أكفر أحدا من أهل التوحيد بذنب وإن عمل بالكبائر، وأكلهم إلى الله عزوجل.[وە هیچ کەسێک لە ئەهلی تەوحید تەکفیر ناکەم بەهۆی تاوانەوە تەنانەت ئەگەر تاوانەکە گەورەش بوو، وە دەیانسپێرم بە الله عز وجل].
- وأرضى بقضاء الله وقدره، وإرادته بخيره و شره، وهما مخلوقان مقدّران على العباد، من شاء الله أن يكفر كفر، ومن شاء أن يؤمن آمن، ولم يرض الله عزوجل الشر ولم يأمر به، ولم يحبه، بل أمر بالطاعة وأحبها ورضيها.[وە رازی دەبم بە قەزا ـی الله و قەدەرەکەی، وە بە ویستەکەی بەچاکی و خراپیەکەی، وە هەردووکیان دروستکراون موقەدەرکراون لەسەر بەندەکان، ئەگەر الله ویستی لەسەر ئەوەبێت کەسێک کوفر بکات ئەوا کوفر دەکات، وە ئەگەر ویستی لەسەر ئەوەبێت کەسێک ئیمان بهێنێت ئەوا ئیمان دەهێنێت، الله عز وجل رازی نییە بەئەنجامدانی خراپە و فەرمانیشی نەکردووە بەئەنجامدانی و خۆشیشی ناوێت، بەلکۆ فەرمانی کردووە بەگوێڕایەلیکردن و خۆشی ویستووە و پێی رازییە].
- ولا أنزل المحسن من أمة محمد صلی الله عليه وسلم الجنة بإحسانه، ولا المسيء بإساءته النار.[وە حوکم نادەم بەچوونە بەهەشتی کەسێکی چاکەکار لە ئوممەتی محمد (صلی الله عليه وسلم) بەهۆی کردەوە چاکەکانی وە حوکمیش نادەم بە چۆنە نێو ئاگر لەسەر کەسێکی خراپەکار (کەسێکی موسڵمانی خراپەکار نەک کافر) بەهۆی خراپەکارییەکانی (چونکە نازانم لەسەر چی دەمرن)].
- وخلق الخلق على ما أراد، فكلٌّ ميسر لما خلق له كما جاء في الحديث.[وە الله تعالی خەلکی دروستکردووە بەو شێوەیەی خۆی دەیەوێت، وە هەموو کەسێک بۆ هەر شوێنێک دروستکرابێت (بەهەشت یان دۆزەخ) ئەوا کردەوەی ئەو شوێنە ئەنجام دەدات هەروەکو لە فەرموودەدا هاتووە].
- وأعرف حق السلف الذين اختارهم الله عزوجل لصحبه نبيه صلی الله عليه وسلم، وأُحَدثُ بفضائلهم، وأُمسك عما شجر بينهم صغيرهم وكبيرهم.[وە حەق و فەزڵ و پلەوپایەی پێشینان دەزانم ئەوانەی الله تعالی هەلیبژاردن بۆ هاوەلێتیکردنی پێغەمبەرەکەی (صلی الله عليه وسلم)، وە قسە دەکەم دەربارەی فەزڵ و پلەوپایەیان و باسیان دەکەم، وە بێدەنگ دەبم دەربارەی ئەو شتانەی لەنێوانیاندا روویانداوە و باسیشیان ناکەم بچوکەکانیان و گەورەکانیان].
- وأقدم أبابكر، ثم عمر، ثم عثمان، ثم عليا رضي الله عنهم الخلفاء الأربعة الراشدون.[وە ئیمامی ئەبوبەکر پێشدەخەم، پاشان ئیمام عومەر، پاشان ئیمام عثمان، پاشان ئیمام عەلی (الله تعالی لە هەر چوار خەلیفە راشدینەکان رازی بێت)].
- وأعقد قلبي ولساني على أن القرآن كلام الله منزل غير مخلوق، والكلام في اللفظ والوقفة بدعة.[وە دڵ و زمانم لەسەر ئەوە جێگیر دەکەم و دادەمەزرێنم کە قورئان کەلامی الله ـیه و بەوەحی دابەزێنراوە و مەخلوق نییە، وە قسەکردن دەربارەی لەفز ـی قورئان و وەستان دەربارەی قورئان (واتە کەسەکە نەلێت قورئان مەخلوق نییە و نەشلێت مەخلوقە) ئەوا بیدعەیە].
- والإيمان: قول وعمل، يزيد وينقص.[وە ئیمانیش بریتیە لە: وتە و کردەوە، زیاد دەبێت و کەمیش دەبێت].
- والشفاعة لأهل الكبائر من أمة محمد صلی الله عليه وسلم.[وە شەفاعەتکردن بۆ ئەوانەی تاوانی گەورەیان ئەنجامداوە له ئوممەتی محمد (صلی الله عليه وسلم)].
- وأؤمن بالرؤية كما جاء في الحديث عن رسول الله صلی الله عليه وسلم، ولما سمعت الله يقول: {كَلَّاۤ إِنَّهُمۡ عَن رَّبِّهِمۡ یَوۡمَىِٕذࣲ لَّمَحۡجُوبُونَ}، [سُورَةُ المُطَفِّفِينَ: ١٥] دلّ على أنهم في حال الرضا غير محجوبين، ينظرون إليه ولا يضامون في رؤيته - يعني: لا يَشُكُّون.[وە ئیمان دەهێنم بە بینینی الله لەلایەن ئیماندارانەوە لە رۆژی قیامەتدا هەروەکو لەفەرموودەدا هاتووە لە نێردراوی الله ـەوە (صلی الله عليه وسلم)، وە کاتێک بیستم کەوا الله تعالی دەفەرمووێت: (كَلَّاۤ إِنَّهُمۡ عَن رَّبِّهِمۡ یَوۡمَىِٕذࣲ لَّمَحۡجُوبُونَ) بەلگەیە لەسەر ئەوەی ئیمانداران لەحاڵەتی رازیبووندا هیچ بەربەستێک نییە لەبەردەمیاندا بۆ بینینی الله، ئیمانداران الله تعالی دەبینن و توشی هیچ ناڕەحەتییەک نابن لە سەیرکردنیدا - واتە: گومان ناکەن و بە بێگۆمانی و دڵنیایی].
- وأن الله على عرشه في سمائه يقرب من خلقه كيف شاء.[وە ئیمان هێنان بەوەی الله لەسەر عەرشەکەیەتی لەسەرووی ئاسمانەکەی، نزیک دەبێتەوە لە دروستکراوەکانی چۆن بیەوێت و ویستبێت].
- وأن الله ينزل إلى سماء الدنيا كيف شاء.[وە ئیمان هێنان بەوەی کە الله دادەبەزێت بۆ ئاسمانی دونیا چۆن بیەوێت و ویستبێت].
- والمسح على الخفين في الحضر و السفر.[وە مەسح کردن لەسەر هەردوو خوفەکە لەوکاتەی لە ماڵ خۆت و لە شوێنی نیشتەجێبوونی خۆتیت و لەکاتی سەفەرکردنیشدا].
- والجهاد ماض مع كل بر وفاجر.[وە ئیمان هێنان بەوەی جیهادکردن بەردەوامە لەگەڵ هەموو دەستەڵاتدارێکی چاکەکار و خراپەکار].
- وصلاة العيدين و الجمعة إلى يوم القيامة.[وە ئیمان هێنان بەئەنجامدانی نوێژی هەردوو جەژنەکان و جومعەش لەگەڵ دەستەڵاتداری چاکەکار و خراپەکار تا رۆژی قیامەت].
- والبيع والشراء على حكم الكتاب والسنة.[وە فرۆشتن و کڕین بەپێی حوکمەکانی کتاب و سوننەت].
- والدعاء لأئمة المسلمين بالصلاح، ولا يخرج عليهم بالسيف.[وە دوعاکردن بۆ پێشەوایانی موسلمانان بە چاکبوونیان، وە خروجیان لەسەر ناکرێت بەشمشێر بەشەڕکردن لەگەڵیان)].
- والإيمان بعذاب القبر.[وە ئیمان هێنان بە سزای گۆڕ].
- والإيمان بالحوض.[وە ئیمان هێنان بەحەوزی پێغەمبەر (صلی الله عليه وسلم)].
- والشفاعة.[وە ئیمان هێنان بە شەفاعەت لە رۆژی دواییدا].
- وخروج الدجال حق.[وە دەرچوونی دەجاڵ حەقە].
- ومنكر و نكير حق.[وە مەلائیکەتی مونکەر و مەلائیکەتی نەکیر حەقن].
- والإيمان بهذا كله حق.[وە ئیمان هێنان بەمە هەمووی حەقە].
فمن ترك من هذا شيئا فهو مخالف لكتاب الله عزوجل، وسنة نبيه صلی الله عليه وسلم.
هەرکەسێک واز لە شتێک بهێنێت لەم بیروباوەڕە ئەوا کەسێکە مخالفی کتابی الله عز وجل و سوننەتی پێغەمبەری الله (صلی الله عليه وسلم) ـی کردووە.
[📚 الجامع في عقائد ورسائل أهل السنة والأثر، اعتقاد محمد بن إدريس الشافعي (مجمل اعتقاد أهل السنة والأثر)، لاپەڕە/ ٢٤٢_٢٤٣_٢٤٤].